Autonomizacja celów – co to jest?

Termin „autonomizacja” wywodzi się z teorii zarządzania i organizacji. Pojęcie określa zjawiska uznawane z reguły za niepożądane, prowadzące zazwyczaj do marnotrawstwa, a więc szkodliwe dla całego systemu. Możemy wyróżnić kilka rodzajów autonomizacji. W tym artkule skupimy się na autonomizacji celów.
Autonomizacja celów to zjawisko, z którym mamy do czynienia, wówczas gdy organizacja „odrywa się” od swojej podstawowej funkcji. Polega to na zmianie celu głównego organizacji na cel uboczny lub na zastąpieniu formalnego celu głównego innym celem – nieformalnym. Z takim zjawiskiem mamy do czynienia także, w sytuacji gdy ulegnie zamianie dotychczasowy cel pośredni i stanie się on celem końcowym.

Rodzaje autonomizacji celów

W pierwszym przypadku główny cel organizacji (lub jednostki) zostaje zamieniony na cel uboczny lub następuje całkowita zmiana planów. O procesie autonomizacji mówimy również w sytuacji, w której środek działania, czyli cel pośredni, staje się tak samo ważny jak cel główny, lub go zastępuje. Dobrym przykładem takiej autonomizacji są częste kontrole, narady, konferencje, które stają się celem same w sobie, a nie narzędziem do osiągnięcia głównych celów organizacji. Do patologicznej autonomizacji dochodzi również wtedy, gdy w instytucji w nadmierny sposób rozrasta się liczba kierowniczych stanowisk lub zwiększa się liczba komórek organizacyjnych.
Kolejnym przykładem autonomizacji jest nieracjonalna zmiana proporcji pomiędzy podstawowymi czynnościami w złożonej instytucji lub wewnątrz jednostki organizacyjnej. Działy pomocnicze lub odpowiadające za kwestie regulacyjne rozrastają się w zbyt dużym stopniu. Uznają one, że cała organizacja powinna dążyć do ich partykularnych celów. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy nadrzędne organy kontroli, służby gospodarcze lub jednostki księgowości nadmiernie się rozbudowują.

Autonomizacja celów – przyczyny

Autonomizacja celów może mieć różne przyczyny. Może nią być na przykład niewłaściwy, niejasny sposób sformułowania celów organizacji. Taka sytuacja może doprowadzić do odmiennych ich interpretacji, a w rezultacie do ich wypaczenia. Do autonomizacji celów mogą prowadzić także różnice statusu pomiędzy uczestnikami organizacji. Mogą oni postrzegać je w różnoraki sposób. Inną przyczyną autonomizacji są również rozbieżności między interesami uczestników. Osoby na różnych stanowiskach, wykonujące inne funkcje, są zainteresowane osiągnięciem odmiennych założeń i celów.
Przykładem autonomizacji celów organizacji może być również zmieniająca się rola uczelni wyższych. Kiedyś były uznawane przede wszystkim za instytucje naukowe oraz miejsca rozwoju tak zwanego „etosu uniwersyteckiego”. Obecnie wiele uczelni wyższych rozszerza zakres swoich działań. Na przykład przez zmianę sposobu funkcjonowania na model przedsiębiorczy, co – nieprawidłowo wdrożone – może skutkować spadkiem poziomu edukacji.

Weź udział w naszych szkoleniach i dowiedz się więcej o autonomizacji celów!