Autonomous Maintenance, czyli Autonomiczne Utrzymanie Ruchu

Wszystkie firmy zajmujące się produkcją doskonale wiedzą, że efektywne utrzymanie maszyn jest kluczowe dla zapewnienia ciągłości produkcji, minimalizacji przestojów produkcyjnych oraz maksymalizacji wydajności operacyjnej. Dlatego koncepcja Autonomous Maintenance (w skrócie AM) powinna być doskonale znana każdemu inżynierowi, operatorowi czy kierownikowi, dla którego stan techniczny maszyny jest ważny.

Autonomous Maintenance wywodzi się z filozofii Total Productive Maintenance (TPM), która rozwinęła się w Japonii latach 70. XX wieku. Zarówno TPM, jak i AM mają na celu zwiększenie efektywności działania maszyn i urządzeń. Autonomiczne utrzymanie ruchu to podejście w utrzymaniu ruchu, zgodnie z którym operatorzy maszyn są odpowiedzialni za podstawowe zadania konserwacyjne. Systematyczna realizacja tych zadań przynosi szereg korzyści, które opisujemy poniżej.

Korzyści z wdrożenia Autonomicznego Utrzymania Ruchu

• Redukcja kosztów związanych z utrzymaniem ruchu. Dbanie o stan techniczny maszyn bezpośrednio przekłada się na wydłużenie ich żywotności i zmniejszenie wydatków na drogie naprawy i wymianę części zamiennych, a w szczególności ograniczenie kosztów związanych z zakupem nowych sprzętów i maszyn produkcyjnych.
• Poprawa niezawodności maszyn. Jest to jeden z podstawowych celów wykorzystywania AM. Operatorzy, którzy są zaangażowani w monitorowanie i konserwację maszyn i urządzeń, są w stanie szybciej wykrywać błędy i anomalie i reagować na nie. Dzięki temu prewencyjnemu podejściu drobne awarie są rozwiązywane szybko i niskim kosztem. To w konsekwencji sprawia, że poważnych awarii, zakłócających procesy predykcyjne jest znacznie mniej.
• Redukcja przestojów. Ta korzyść jest efektem działań opisanych powyżej. Regularne działania konserwacyjne wykonywane przez operatorów przyczyniają się do zmniejszenia liczby awarii i przestojów. A to prowadzi do zwiększenia dostępności maszyn i zachowania ciągłości produkcji, która jest niezwykle istotna dla każdej firmy produkcyjnej.
• Poprawa bezpieczeństwa pracowników. Dbanie o stan techniczny maszyn pozwala na szybkie wykrywanie nie tylko anomalii, ale także potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników. To w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia liczby wypadków i poprawy bezpieczeństwa pracy operatorów maszyn.
• Wzrost zaangażowania operatorów. Koncepcja AM mocno promuje kulturę współodpowiedzialności i zaangażowania wśród pracowników, która jest mocno akcentowana w całej koncepcji Lean Management czy Kaizen. Dzięki temu operatorzy, którzy są przeszkoleni i uprawnieni do realizacji działań konserwacyjnych czują się odpowiedzialni za stanowiska pracy, przy których pracują a ich wyposażenie traktują jako „swoje” i „dbają jak o swoje”.

Wdrożenie AM

Po pierwsze proces wdrożenia AM wymaga dobrego zaplanowania. Na początkowym etapie należy zidentyfikować maszyny i procesy, które będą objęte AM. Zalecamy wdrożenie Autonomous Maintenance początkowo w obszarze pilotażowym, a następnie objąć systemem wszystkie maszyny i urządzenia. Ponadto trzeba określić zakres i harmonogram działań. W tym procesie powinni brać udział przedstawiciele zarówno działu utrzymania ruchu, jak produkcji, w tym operatorzy maszyn. W fazie pilotażowe przeprowadza się testy i ocenia skuteczność opracowanej AM w określonym obszarze, na przykład na jednej linii produkcyjnej lub wybranych stanowiskach/obszarach pracy. Działania pilotażowe pozwalają na identyfikację ewentualnych problemów i ich naprawę przed wdrożeniem AM „na pełną skalę” w całym zakładzie.

Po etapie pilotażowym przechodzimy do pełnego wdrożenia AM. Na tym etapie szkolimy operatorów maszyn. Warto podkreślić, że szkolenie obejmuje nie tylko omówienie kwestii technicznych (takich jak czyszczenie, dokręcanie, olejowanie, smarowanie, kontrola poziomu płynów, wymiana filtrów itp.), ale także kwestie związane z budowaniem świadomości. Pracownicy muszą wiedzieć, dlaczego powinni zaangażować się w działania konserwacyjne. Brak wytłumaczenia operatorom, dlaczego „to robimy” często sprawia, że spotykamy opór wobec zmian. Warto wspomnieć także o tym, że operatorzy muszą czuć wsparcie pracowników utrzymania ruchu. Wdrożenie nie może zakończyć się tylko na przekazaniu obowiązków i kontroli. Utrzymanie zaangażowania i zapewnienie, że przeprowadzane działania konserwacyjne są skuteczne wymaga stałego wsparcia działu UR.

Warto podkreślić, że Autonomous Maintenance to proces dynamiczny, który wymaga ciągłego doskonalenia. Raz opracowany i wdrożony plan nie wystarczy. Regularne przeglądy, analiza wyników oraz wprowadzanie usprawnień są kluczowe dla utrzymania stałej wysokiej efektywności AM.

Przed wdrożeniem AM niezwykle ważne jest wdrożenie systemu 5S, stanowiącego pewnego rodzaju fundament oraz ustandaryzowanie działań, szczególnie tych konserwacyjnych. Dużym ułatwieniem będzie także wdrożenie zarządzania wizualnego (np. tablicy cieni, wyznaczenia stref komunikacyjnych, oznaczenia punktów kontroli, oznaczenia miejsc na niezbędne narzędzia itd.), które ułatwia pracownikom przeprowadzanie na przykład kontroli wizualnych.

Proces wdrażania AM

Technologie wspierające Autonomous Maintenance

W dobie przemysłu 4.0 nie sposób nie wspomnieć o wpływie nowej technologii na AM, która umiejętnie wykorzystana może stanowić spore ułatwienie zarówno dla operatorów, pracowników utrzymania ruchu, produkcji, jak i kadry zarządzającej.

Internet Rzeczy (IoT)

Internet Rzeczy odgrywa coraz większą rolę w AM, umożliwiając zdalne monitorowanie stanu maszyn w czasie rzeczywistym. Czujniki IoT mogą dostarczać danych na temat parametrów operacyjnych maszyn, co pozwala na wczesne wykrywanie problemów i planowanie działań konserwacyjnych jeszcze przed wystąpieniem awarii.

Sztuczna Inteligencja i uczenie maszynowe

Sztuczna Inteligencja i uczenie maszynowe wspierają AM poprzez analizę danych i przewidywanie awarii, mówimy wówczas o Predykcyjnym Utrzymaniu Ruchu. Algorytmy AI mogą identyfikować wzorce i trendy, które wskazują na potencjalne problemy, co pozwala na proaktywne działania i uniknięcie kosztownych awarii maszyn.

Chmura obliczeniowa

Technologie chmurowe pozwalają na centralne przechowywanie i zarządzanie danymi z maszyn, co ułatwia dostęp do informacji z różnych lokalizacji i umożliwia zdalne zarządzanie konserwacją. To szczególnie przydatne dla kierownictwa z poziomu „centrali”, którego fizyczna obecność w wielu lokalizacjach zakładów jest po prostu niemożliwa.

Systemy Zarządzania Konserwacją (CMMS)

Systemy tak zwane CMMS to kluczowe narzędzia wspierające Autonomous Maintenance. CMMS umożliwiają zarządzanie harmonogramami konserwacji, monitorowanie stanu maszyn, raportowanie oraz analizę danych. Warto podkreślić, że systemu typu CMMS mogą być zintegrowane z innymi technologiami, takimi jak IoT, AI, i chmura, co umożliwia lepsze zarządzanie danymi.

Rozszerzona Rzeczywistość

Technologia rozszerzonej rzeczywistości (AR) może być wykorzystywana do szkolenia operatorów oraz zdalnego wsparcia przy wykonywaniu zadań konserwacyjnych i przestrzeganiu przy tym zasad BHP. AR umożliwia wyświetlanie instrukcji i informacji bezpośrednio na maszynach, co ułatwia przeprowadzanie przeglądów i napraw. Warto wspomnieć, że taki sposób szkolenia operatorów pozwala na symulacje sytuacji, w których przykładowo operator nie przestrzega zasad BHP obowiązujących w firmie.

Podsumowując Autonomous Maintenance to nowoczesne podejście do utrzymania ruchu, które angażuje operatorów maszyn w wykonywanie podstawowych działań konserwacyjnych. Dzięki regularnym przeglądom i konserwacjom wykonywanym przez operatorów, możliwe jest zwiększenie niezawodności maszyn, redukcja przestojów, zwiększenie zaangażowania pracowników i ich bezpieczeństwa oraz optymalizacja kosztów. Wdrożenie AM wymaga starannego zaplanowania, przeszkolenia pracowników, ustandaryzowania działań oraz wprowadzenia fundamentów w postaci wdrożenia systemu 5S i zarządzania wizualnego.