Koszty jakości, czyli jak przekuć jakość w pieniądz

Jakie są zalety rachunku kosztów jakości?

Główną jego zaletą jest jasny sposób prezentowania postępów i problemów związanych z jakością w przedsiębiorstwie. Zastosowanie pieniądza jako jednostki, w której przedstawiane są dane, niezwykle przekonywująco działa na kierownictwo wyższego szczebla. Pieniądz w tym przypadku staje się dużo bardziej wymownym argumentem od pozostałych, tradycyjnie stosowanych, bowiem wiąże się bezpośrednio z celem każdego przedsiębiorstwa ? z przynoszeniem dochodów. Wykorzystanie rachunku kosztów jakości ma wielkie znaczenie w ocenie efektywności wdrożonego systemu zarządzania jakością. Jest też doskonałym narzędziem analitycznym wskazującym miejsca potencjalnego rozwoju w celu uzyskiwania korzyści finansowych dla przedsiębiorstwa, jak i dla klienta. Niższe koszty produkcji uzyskane poprzez ograniczenie kosztów jakości przekładają się na dostępność towarów w niższej cenie, a tym samym pozwalają na uzyskanie przewagi konkurencyjnej na rynku.

Według J.M. Jurana do kosztów jakości zalicza się następujące kategorie:

– koszty braków, które dzielą się na koszty braków wewnętrzne i koszty braków zewnętrzne,

– koszty prewencji,

– koszty oceny.

Każda z wyżej wymienionych grup związana jest z funkcjonowaniem systemu jakości, który zwykle obejmuje zarządzanie efektywnością procesów produkcyjnych oraz okołoprodukcyjnych, utrzymaniem systemu, zapewnianie systemu kontroli jakości w celu zapobiegania przedostania się wyrobu niezgodnego do klienta.

W rachunku kosztów jakości można także wyróżnić koszty rzadziej uwzględniane w wyliczeniach, tzw. koszty ukryte. Nawet w rozbudowanych systemach odpowiedzialnych za zbieranie danych w przedsiębiorstwach koszty ukryte są często pomijane ze względu na kłopotliwość ich zidentyfikowania i wyceny czy duży koszt pozyskania informacji. Powszechnie mierzone koszty mogą okazać się wierzchołkiem góry lodowej, gdy koszty ukryte są w rzeczywistości dla organizacji dużo większym wyzwaniem. Z drugiej strony, projektując model analizy kosztów jakości dla naszego przedsiębiorstwa, pamiętać należy, że koszt pozyskania danych nie powinien być wyższy niż ewentualne korzyści z ich właściwego wykorzystania.

Czym są koszty braków?

Koszty braków są to inaczej koszty niezgodności, a wynikają z wytworzenia produktu lub usługi niespełniającej wymagań lub potrzeb klienta. W zależności od tego czy wyrób ten zostanie wychwycony wewnętrznie, czy przez klienta, mamy do czynienia odpowiednio z kosztami braków wewnętrznych lub zewnętrznych. Do najczęściej występujących w przedsiębiorstwach kategorii uwzględnianych w tej grupie należą:

Czym są koszty prewencji?

Koszty prewencji są związane z podjęciem działań w celu uniknięcia niezgodności. Filozofia prewencji odnosi się do prostego zdania „zróbmy to dobrze za pierwszym razem”. Jak bowiem wykazała praktyka najtaniej jest ograniczać koszty właśnie poprzez zapobieganie.

Do najczęściej występujących w przedsiębiorstwach kategorii uwzględnianych w tej grupie należą koszty następujących działań:

• Planowanie systemu jakości
• Planowanie produktu
• Statystyczna kontrola procesu i / lub jakości
• Szkolenia
• Planowanie testów
• Działalność kół jakości
• Audity wewnętrzne i dostawców
• Ocena dostawców
• Bieżąca obsługa klienta w zakresie jakości

Czym są koszty oceny?

Są to koszty związane z prowadzonymi badaniami, kontrolami i sprawdzeniami, w celu określenia, czy produkt lub usługa spełnia wymagania jakościowe.

W tej grupie znajdą się przede wszystkim kategorie:

• Kontrola 100% (zaplanowana, nie będąca wynikiem niezgodności)
• Testowanie i badania produktu
• Kalibracja i uwierzytelnianie sprzętu kontrolno-pomiarowego
• Wystawianie certyfikatów i atestów
• Zatwierdzenie produktu przez Klienta

Analiza kosztów jakości

Do ukazywania kosztów zarówno w podejściu statycznym, jak i dynamicznym służyć może  szereg wskaźników budowanych na zasadzie porównywania kosztów jakości lub wybranych ich kategorii do wielkości opisujących procesy i wyniki organizacji (np. zyski, koszty, wielkość produkcji itp.)  

Optymalizacja kosztów jakości

Pierwszym krokiem w optymalizacji powinno być obniżenie wartości najwyższej kategorii kosztów spośród wszystkich badanych, co zwykle oznacza ograniczenie kosztów jakości braków zewnętrznych. Organizacja skupia się na czynnościach związanych z doskonaleniem oceny, często godząc się na zwiększenie jej kosztów.

Równolegle do działań związanych z oceną, należy dążyć do zminimalizowania liczby wyrobów niezgodnych poprzez zastosowanie działań prewencyjnych. Zgodnie z tradycyjnym podejściem w optymalizacji kosztów dąży się do sytuacji, gdy suma kosztów prewencji i oceny zrównane zostaną lub oscylują wokół kosztów braków.

Jest to możliwe głównie dzięki wzrostowi wartości sprzedaży wraz ze zwiększeniem zadowolenia klientów z jakości, a także dzięki możliwości obniżenia kosztów prewencji i oceny w momencie osiągnięcia dojrzałości organizacyjnej.

Chcesz dowiedzieć się więcej o kosztach jakości? Weź udział w szkoleniu Luqam! Poznaj naszą ofertę szkoleń tradycyjnych oraz szkoleń online.